Откопување оружје од минатото на Албанија.

На 1 април 2021 година, албанската полиција, во операција со кодно име „Комплекс“, открила 18 бази во Тирана, каде што се чувало и модифицирало воено оружје и муниција.¹ Запленети се, меѓу друго, снајперски пушки, противтенковски оружја, автоматски пушки „Калашников“, тивки пиштоли, полициски и воени радио скенери, муниција, експлозив, па и дури две оклопни возила. Според полицијата, овој арсенал бил на продажба и бил изворот на некои оружја што биле користени за нарачани убиства во последните неколку години. Пет лица биле уапсени, додека две лица избегале на полицијата. На 10 април, полицијата откри уште едно скриено складиште со пиштоли, гранати, експлозиви и муниција во Тирана.² Овие операции покажуваат дека Албанија сè уште е преполна со оружје од арсеналите ограбени за време на граѓанските немири во 1997 година.

Додека некои од пиштолите во арсеналите се нови и се смета дека неодамна биле прошверцувани во Албанија, повеќето може да води во 1997 година, кога за време на немирите по распадот на пирамидалните штедилници, 549 775 парчиња оружје, повеќе од 839 милиони парчиња муниција и 16 милиони парчиња експлозив биле украдени од државните арсенали што биле изградени за време на комунизмот, претежно со оружје од Кина и Русија.³

Во изминатите две децении спроведени се неколку кампањи за охрабрување на граѓаните доброволно да го вратат оружјето и муницијата што биле ограбени од воените складишта. На пример, во 2005 година било објавено дека се собрани речиси 223 000 парчиња оружје или околу 41 % од ограбените во 1997 година, со повеќе од 118 милиони парчиња муниција и 1,5 милиони парчиња експлозив.⁴ Амнестија од помал обем била спроведена помеѓу јануари и април 2017 година, во кој период биле вратени околу 1 600 парчиња оружје, 581 000 парчиња муниција и 1 600 гранати.

Сепак, ова значи дека сè уште има голема количина воена опрема во земјата што не е под владина контрола. Ова довело до инциденти и несреќни случаи. Понатаму, тоа значи дека криминалните групи имаат лесен пристап до оружје. Калашникови, особено оние произведени во Кина, се многу барани од италијанската мафија, како и криминалните групи во Грција, Црна Гора, Косово и пошироко.⁵ Исто така се верува дека некои експлозиви украдени од воени складишта во 1997 година биле користени за убиства во мафијашки стил во Албанија, иако криминалните групи имаат тенденција да претпочитаат експлозиви од Црна Гора, за кои се смета дека се поефикасни.⁶

Заплена на оружје во Албанија. Граѓаните поседуваат огромна количина материјали украдени од државните арсенали изградени за време на комунистичкиот период.

Фотографија: Албанска полиција

Иако нема официјална статистика за ова прашање, се смета дека огромното мнозинство убиства поврзани со организираниот криминал што се случиле во Албанија од 1997 година, биле извршени со употреба на украдени оружје од старите арсенали.⁷ Неодамнешен пример се случил во Скадар на 6 април кога познат криминалец Бардок Планај бил застрелан со околу 100 куршуми од две автоматски пушки во стилот на Калашников.⁸ Во други случаи, биле извршени атентати со употреба на снајперски пушки, пиштоли со супресори или експлозиви.

Владината стратегија и патоказот за 2019–2024 година за контрола на мало и лесно оружје, како и муниција и експлозив (што е дел од регионалните напори преземени во контекст на Берлинскиот процес)⁹ нагласува дека една од главните цели на органите за спроведување на законот е значително да се намали бројот на парчиња оружје и муниција што се чуваат илегално.¹⁰ Се очекува надлежните органи да започнат нова амнестија за оружје и муниција по парламентарните избори на 25 април 2021 година.¹¹

Забелешки