Slovenija je raskršće kriminala između Balkana i centralne Evrope.

Slovenija je obično van radara onih koji analiziraju organizovani kriminal u centralnoj i istočnoj Evropi. Međutim, izgleda da to čini ovu zemlju atraktivnom lokacijom za kriminalce sa Balkana, kako za skrivanje, tako i za planiranje operacija i logistike, poslovanje i pretovar nedozvoljene robe.¹

Slovenija se strateški nalazi na raskrsnici centralne i jugoistočne Evrope, dodirujući Alpe i Jadransko more. To je čini korisnom tranzitnom tačkom za robu koja dolazi iz jadranskih luka – posebno Luke Koper – i za veze između Zapadnog Balkana i Italije, kao i Austrije i Nemačke. U julu 2022. godine, Okružni sud u Ljubljani proglasio je osam lica krivim za trgovinu drogom i povezana krivična dela – uključujući krijumčarenje kokaina iz Ekvadora u Koper i Rijeku – i osudio ih na ukupno 28 godina zatvora.² Međutim, ovo je samo poslednji u nizu slučajeva koji otkrivaju ulogu kriminalnih grupa u Sloveniji kao mafijaških posrednika.

Policija takođe izveštava da u Sloveniji postoje skladišta droge.³ Gorenjska regija, u blizini granice sa Austrijom, izgleda je žarište organizovanog kriminala.

Droga, ljudi i oružje su glavna roba koja se krijumčari preko Slovenije, a policija procenjuje da u Sloveniji deluje oko deset kriminalnih grupa.⁵ Većina je povezana sa kriminalnim grupama sa Zapadnog Balkana, mada neke takođe imaju veze sa grupama u drugim zemljama EU, kao i u Južnoj Americi i Africi.⁶ Slovenci su obično kriminalci srednjeg nivoa u hijerarhiji transnacionalnih mreža. Dok su devedesetih godina kriminalne mreže bile zasnovane na etničkim ili regionalnim vezama, danas su njihovi odnosi fluidniji i funkcionalniji. Prema rečima jednog eksperta, partnerstva među kriminalcima koji deluju u regionu zasnivaju se na „uzajamnom poverenju među članovima i drugim [kriminalnim] organizacijama i zajedničkom cilju sticanja brze zarade ili imovinske koristi kriminalnim putem”.⁷ Prema izveštajima, slovenački ogranak raznih transnacionalnih kriminalnih grupa često organizuje sastanke za strane članove koji borave nekoliko dana u Sloveniji, s obzirom da se zemlja smatra geografski atraktivnim i sigurnim mestom za sastanke.

Slika 1 Krijumčarski putevi u Sloveniju i iz nje.

Dva primera pokazuju kako su slovenačke ćelije bile deo širih transnacionalnih kriminalnih mreža. U Sloveniji je 2009. godine izvršeno nekoliko hapšenja u okviru operacije „Balkanski ratnik”, u kojoj je američka Uprava za borbu protiv droga zajedno sa srpskom Bezbednosno-informativnom agencijom i policijom u Urugvaju i Argentini uhapsila srpskog državljanina Darka Šarića, koji je bio poznat kao „kralj narkotika” Balkana. Policija u Sloveniji je 2010. godine izvršila preko 30 pretresa kuća širom zemlje, uhapsila 17 osoba i zaplenila oružje i nedozvoljene droge u višemesečnoj istrazi. Jedan od osumnjičenih bio je i Dragan Tošić iz Ljubljane, koji je bio poznat kao vođa slovenačkog ogranka Šarićeve kriminalne organizacije. On je navodno pomagao Šariću u trgovini kokainom iz Latinske Amerike u luke u Evropi, posebno u Italiji. Tužilaštvo je optužilo Tošića i još 16 optuženih za trgovinu drogom i učešće u organizovanoj kriminalnoj grupi. Začuđujuće je da uprkos 81 ročištu, sudski postupak protiv navodnih članova slovenačke ćelije Šarićeve organizacije još nije okončan.

Drugi primer pokazuje kako se u Sloveniji nekada krute strukture organizovanih kriminalnih grupa transformišu u sve fleksibilnije oblike privremene i oportunističke saradnje.⁸ U maju 2021. godine policija je uhapsila skoro 60 osoba iz Slovenije, Crne Gore, Srbije, Bosne i Hercegovine, Severne Makedonije i Hrvatske koje su navodno bile deo ćelije kavačkog klana (poreklom iz Crne Gore) koji je delovao u Sloveniji od 2018. godine. Najznačajniji doprinos uspešnoj policijskoj operaciji dao je bivši osnivač ćelije koji je postao policijski doušnik. Izgleda da je tvrdio da su srpski i crnogorski državljani povezani sa kavačkim klanom uspostavili ćeliju u Sloveniji i nadgledali protok droge i novca zarađenog njenom prodajom.⁹

U optužnici se navodi da je ćelija prvo trgovala drogom iz Španije i Holandije u Sloveniju, a odatle u Austriju, Nemačku, Italiju i Hrvatsku.¹⁰ Komunicirali su preko šifrovane aplikacije Sky i obraćali se jedni drugima koristeći pseudonime. Prokrijumčarili su najmanje 534 kilograma kokaina, 2000 kilograma kanabisa, 30 litara baze za proizvodnju amfetamina, 10 kilograma heroina, 96 kilograma hašiša i druge droge. Oni su takođe krijumčarili oružje iz Slovačke u Sloveniju, Srbiju i Holandiju. Gotovina je transportovana iz Španije preko Slovenije u Srbiju.¹¹ Policija procenjuje da je dobit slovenačke ćelije iznosila najmanje dva miliona evra. Moguće je da su bili povezani sa snagama zakona: u novembru 2021. slovenačka policija uhapsila je zaposlenog u Specijalnom državnom tužilaštvu zbog navodnog odavanja poverljivih informacija iz krivične istrage protiv kavačkog klana.¹²

Kriminalci u ovoj ćeliji su bili dobro organizovani i upravljali su celim lancem nedozvoljenih aktivnosti, uključujući kupovinu, transport i prodaju droge, za koji su bili zaduženi specijalni koordinatori. Vođa je bio iz Crne Gore, dok su slovenački osumnjičeni prenosili drogu i novac otvaranjem kompanija i regrutovanjem novih članova. Droga, oružje i novac uglavnom su prevoženi u automobilima i kamionima u posebno modifikovanim skrivenim pregradama. U prikolicama kamiona, droga, pre svega velike količine kanabisa i hašiša, sakrivana je u posebno modifikovanim pregradama za prikolice ili hladnjače. Kuriri bi pokupili automobile i kamione sa teretom, na primer u Španiji i Holandiji i odvezli ih u Sloveniju, gde su drogu i oružje čuvali u skladištima.

Najveće operacije snaga zakona u sloveniji, 2015–2022

Najnovije operacije snaga zakona u Sloveniji pokazuju da je ova zemlja daleko od svog percipiranog imidža da nije u sferi interesa međunarodnih krijumčara droge. Njen geografski položaj, između Balkana i centralne Evrope, čini ovu zemlju posebno povoljnom kao raskršće za trgovinu narkoticima. Krijumčarenje je takođe olakšano razvijenom lučkom i kopnenom infrastrukturom u zemlji, a zajednička prošlost sa bivšom Jugoslavijom čini je poznatom destinacijom za balkanske kriminalne grupe. Organi za sprovođenje zakona bi zbog toga trebalo da obrate više pažnje na ove veze.

Napomene